Thursday, September 19, 2024

Tagbanuas Now Living In Peace, Prosperity In Their Ancestral Domain

Tagbanuas Now Living In Peace, Prosperity In Their Ancestral Domain

Spotlight

How do you feel about this story?

Express Your Reaction
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry

After more than five decades of hardships, families belonging to the Tagbanua Indigenous Peoples (IPs) of the Calauit Island in Busuanga, Palawan province are now living in a progressive and peaceful environment.

This, as the Calauit tribal community on Sunday culminated the three-day 2nd anniversary celebration of winning jurisdiction over their island through a Supreme Court (SC) ruling that upheld the Court of Appeals (CA) decision to dismiss petition for certiorari filed by the Palawan provincial government in 2022.

The petitioner opposed the implementation of the Certificate of Ancestral Domain Title (CADT) approved by the National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) En Banc. The CADT empowered the Calauit Tagbanuas to reclaim the entire island.

Remedios Mondejar Tradio, 82, was among the IPs residing in Calauit Island, before their ancestral domain was taken from them by the Palawan local government. She and her six children were sent to a nearby island with all the others.

“Pero mula po noon ay hindi naman kami tumigil na ipaglaban ang aming karapatan. Yung ibang mga kasamahan ko ay bumabalik-balik sa Calauit kaya lang, lagi rin silang pinaaalis (But since then, we had never given up out fight for our rights. Some of us kept on coming back to Calauit but only to be sent away every time),” Remedios, then only 35 years old, said.

Roberto Solis Palma, currently a Board of Director member of the Calauit Island, echoed the Remedios’ narratives.

Palma, who works as a Finance Committee director, said they came back to the island in 1986, well-determined to reclaim their ancestral land, which was protected and fought for by their ancestors.

“Determindo talaga kami noon na hindi kami aalis kahit ipagtabuyan kami. Ipinaglaban ito ng aming mga ninuno sa mahabang panahon at hindi namin ito pababayaan na mawala sa amin (We are really determined then that we would not leave even if they push us away. Our ancestors fought for it for such a long time and we would not allow to lose it),” Palma said.

Now, Tradio and Palma said all of them are living harmoniously with one another in Calauit Island. They said they were blessed to have their new chieftain, Apong Dakulo Fidel Mondragon Sr. and chairman Roy D. Dabuit of the Municipal Federation of Tagbanua Calamian Busuanga.

“Sa ngayon, may mga pamilya na rin ang aking mga anak at maayos at masaya silang lahat. May kanya-kanya kaming tinataniman na lupa at meron kaming malawak na dagat sa paligid para pangisdaan. (Currently, my children already have their own families, and they are all good and happy. Each of us has a piece of land to plant on and we have a wide ocean around us to fish,” Tradio said.

“At alam ng lahat na hindi namin makakamit ang tagumpay kung hindi kami tinulungan ni Atty. Eugenio Insigne. Dininig nya ang aming hinaing at kahilingan at hindi nya kami pinabayaan hanggang sa ngayon (And everyone knows that we could never have this victory without the help of Atty. Eugenio Insigne. He listened to grief and appeal and he did not leave us until now),” she continued.

Insigne, NCIP chairperson from 2008 to 2010, have guided the Tagbanuas in their legal pursuit to regain their ancestral domain.

Until now, he serves as a consultant and legal counsel not only to the Tagbanuas Indigenous Peoples, but also to other ethnic groups around the country.

“Dalawang taon na ang nakaraan at ngayon lang tayo nagkaroon ng pagkakataon para gunitain at ipagdiwang ang inyong tagumpay. At nagagalak ako na makibahagi sa inyong kasiyahan (Two years have passed and it’s only now that we had a chance to commemorate and celebrate your victory. And I’m happy to become a part of this gathering),” Insigne said during the kickoff event of the commemoration of the SC decision on Sept. 13. (PNA)

Express Your Reaction
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry

More Stories from Batangas

Latest Stories

Spotlight

Angeles

President Marcos Inaugurates PHP7.57 Billion Flood Control Project In Pampanga

Sa pangunguna ni Pangulong Ferdinand R. Marcos Jr., inilunsad nitong Miyerkules ang Integrated Disaster Risk Reduction and Climate Change Adaptation Project - Stage 1 sa Pampanga na nagkakahalaga ng PHP7.57 bilyon.

4 State-Of-The-Art Computer Labs To Boost Learning In Angeles Schools

Ang pamahalaan ng Angeles City ay naglunsad ng makabagong computer labs sa apat na paaralan, na tiyak na makakabuti sa pagkatuto ng mga estudyante.

PCSO, CIAC Ink Pact For Charity Draw Facility

Ang Clark International Airport Corp. at PCSO ay nagkaroon ng makasaysayang pirmahan para sa pagtatayo ng bagong draw court facility.

PBBM: Government Pushes For Baler Airport Development Project

Inaasahang sisimulan na ang Baler Airport Development Project sa Aurora province sa ilalim ng administrasyon ni Pangulong Ferdinand R. Marcos Jr.

Bacolod

Victorias City Harnesses Solar Power For Clean, Reliable Water Supply

Ang Victorias City ay naglunsad ng 9 milyong pisong solar water project para sa Barangay XIV. Layunin ng proyekto na matugunan ang pangangailangan ng malinis na tubig gamit ang renewable energy.

Negrenses Receive Over PHP15 Million In Assistance On PBBM’s Birthday

Sa pagdiriwang ng kaarawan ni Pangulong Marcos Jr., higit PHP15 milyon na tulong ang napunta sa mga Negrense.

172 Beneficiaries Redeem ‘Walang Gutom’ Food Stamps In Bacolod City

Nakikinabang ang 172 sambahayan ng Bacolod sa 'Walang Gutom' program na may pagkain na nagkakahalaga ng PHP3,000 bawat isa.

Negros Occidental TLDC Earns PHP2 Million Sales In First 7 Months Of 2024

Isang kahanga-hangang tagumpay! Nakuha ng TLDC ng Negros Occidental ang PHP2 milyon mula sa lokal na pagkain at produkto.

BAGUIO

United States Donates PHP11 Million Disaster Response Equipment To Cagayan

Malaking tulong mula sa US: PHP11.6M na kagamitan para sa Cagayan sa pagtugon sa mga sakuna.

DA Sets Distribution Of PHP24 Million Worth Of Agri Supplies, Equipment

Ang PHP24 milyon na tulong pang-agrikultura mula sa DA ay makakatulong sa higit sa 3,500 magsasaka sa CAR para sa kanilang kabuhayan.

Hydroponic Training Seen To Boost CAR Farmers’ Income

Ang mga magsasaka sa CAR ay tumatanggap ng pagsasanay sa hydroponics para siguruhin ang kanilang kita at isulong ang sustainable na pagkain.

DepEd Gives Opportunity To Arts-, Sports-Inclined Studes To Excel

Sa pagbibigay-diin sa sining at palakasan, hinuhubog ng DepEd ang mas maliwanag na kinabukasan para sa mga estudyante."

Batangas

Batangueños Benefit From Government Aid On PBBM’s Birthday

Makabuluhang pagdiriwang ng kaarawan ni PBBM habang libu-libong Batangueño ang nakikinabang mula sa mga serbisyo ng gobyerno.

DOLE-Cavite Provides Livelihood Packages To Seasonal Workers, Parolees

Pinaigting ng DOLE-Cavite ang suporta sa pamamagitan ng pagbibigay ng livelihood packages sa mga seasonal workers at parolees.

Batangas Teams Up With DA, PCA To Boost Coconut, Infra Initiatives

Pinahusay ng Batangas ang mga inisyatibo nito para sa niyog at imprastruktura sa pamamagitan ng bagong pakikipagsosyo sa DA at PCA.

DENR To Plant 3M Trees, Restore Rivers In Rizal

Ang dedikasyon ng DENR na magtanim ng 3 milyong puno at ayusin ang mga ilog sa Rizal ay makikinabang sa mga lokal na ekosistema at kakayahang bawasan ang baha.

Cagayan de Oro

DOLE Programs Benefit Over 4K Youth, Students In Caraga

Pinalakas ang mahigit 4,000 kabataan sa Caraga sa pamamagitan ng mga programa ng DOLE ngayong taon.

Caraga Farmers Get PHP69 Million Aid From Department Of Agriculture

Ang PHP69 milyong tulong mula sa DA ay nagbibigay kapangyarihan sa mga magsasaka sa Caraga, nagdadala ng mas mahusay na makinarya at hayop para sa kanilang kabuhayan.

120 Cagayan De Oro Inmates Receive Legal Education Aid

Ang mga inmate ng Cagayan De Oro ay magkakaroon ng pagkakataong matutunan ang kanilang mga karapatang legal sa pamamagitan ng isang inisyatiba na nakikinabang sa 120 indibidwal.

Malaybalay City Adopts Meritocracy Awards For Public Servants

Itinatampok ang mga pamantayan ng serbisyo publiko! Naglunsad ang Malaybalay City ng meritocracy-based recognition para sa mga empleyado nito.

CEBU

‘One Visayas’ Tour Seen To Advance Eastern Visayas Tourism

Tinututukan ng DOT ang pagpapalakas ng turismo sa Eastern Visayas sa pamamagitan ng "One Visayas" tour.

BFAR, Cebu Island Town Institutionalize Multi-Species Hatchery Ops

Nakipagtulungan ang BFAR sa Bantayan para sa makabagong multi-species hatchery upang mapalakas ang lokal na pangingisda.

PCA Eyes More Coco Seed Farms In 4 Central Visayas Provinces

Pina-plano ng Philippine Coconut Authority ang paglawak ng punlaan ng niyog sa Central Visayas upang pagyamanin ang kakayahan sa export.

Northern Samar, Benguet Provinces Eye Sisterhood Pact

Layunin ng Northern Samar at Benguet na paunlarin ang kanilang mga ekonomiya sa pamamagitan ng kasunduan ng pagkakaibigan.

DAVAO

Davao Health Office Targets Vaccination For ‘Zero-Dose’ Children

Naglunsad ang Davao ng kampanya upang bakunahan ang mga bata na walang natanggap na bakuna, isang mahalagang hakbang para sa kalusugan ng publiko.

Fish Conservation Week Emphasizes Sustainability, Food Security

Ang 61st Fish Conservation Week sa Davao Region ay nagbigay-diin sa kahalagahan ng pagpapanatili at seguridad sa pagkain.

Comelec: Davao Region Voter Applications Near 350K

Ayon sa Comelec-11, umabot na sa 343,239 ang na-processed na voter applications sa Davao Region.

3K Dabawenyo Learners Receive PHP15 Thousand Scholarship Fund Each

3,000 estudyante ang tumanggap ng PHP15,000 na iskolarship para suportahan ang kanilang pag-aaral.

DAGUPAN

Pangasinan Arts Fest Features Indigenous Lullabies, Creatives

Ang Galila Arts Festival ay nagsisilbing tulay upang muling maipakilala ang mga tradisyonal na lullabies sa mga makabagong henerasyon.

Pangasinan Gears Up For Tropical Depression Gener

Naghahanda ang Pangasinan para sa Tropical Depression Gener. Ipinahayag ang blue alert at ang mga kagamitan para sa responsibilidad sa sakuna ay inihahanda na.

Rice Priced At PHP29 Per Kilo Distributed To Vulnerable Groups In Ilocos Region

Isang inisyatiba para sa mga komunidad sa Ilocos sa pamamagitan ng PHP29/kilong bigas, ginagawang accessible ang pangunahing pagkain sa lahat.

Over 1.5K Pangasinan Farmers, Fisherfolk Get Government Aid

Tinutulungan ng "Handog ng Pangulo" ang mahigit 1,500 magsasaka at mangingisda sa Pangasinan, patunay ng ating dedikasyon sa agrikultura at kabuhayan.

ILOILO

Antique Prioritizes Solar Installation In PHP1.3 Billion Investment Program

Pinagtuunan ng pansin ang solar energy, ang Antique ay namuhunan ng PHP 1.3 bilyon para sa isang napapanatiling hinaharap sa mga off-grid na barangay at paaralan.

Over PHP9.3 Million Aid Released To Families Hit By ‘Habagat’ In Western Visayas

Higit sa PHP9.3 milyon ang naipamahagi ng DSWD para sa mga pamilyang naapektuhan ng Habagat sa Western Visayas. 517,781 pamilya ang nangangailangan ng tulong at patuloy ang ating suporta.

More Projects For Ilonggos Under PBBM Leadership

Ang pamumuno ni PBBM ay nangangahulugan ng mas maraming proyekto para sa mga Ilonggo, pinalalakas ang kaunlaran at oportunidad sa komunidad.

Over 7K TUPAD Beneficiaries To Boost Anti-Dengue Drive In Iloilo City

Nagkaisa ang mga benepisyaryo ng TUPAD! 7,345 na residente mula sa Iloilo City ang handang labanan ang dengue sa kanilang mga komunidad.

NAGA

Antique Prioritizes Solar Installation In PHP1.3 Billion Investment Program

Pinagtuunan ng pansin ang solar energy, ang Antique ay namuhunan ng PHP 1.3 bilyon para sa isang napapanatiling hinaharap sa mga off-grid na barangay at paaralan.

Over PHP9.3 Million Aid Released To Families Hit By ‘Habagat’ In Western Visayas

Higit sa PHP9.3 milyon ang naipamahagi ng DSWD para sa mga pamilyang naapektuhan ng Habagat sa Western Visayas. 517,781 pamilya ang nangangailangan ng tulong at patuloy ang ating suporta.

More Projects For Ilonggos Under PBBM Leadership

Ang pamumuno ni PBBM ay nangangahulugan ng mas maraming proyekto para sa mga Ilonggo, pinalalakas ang kaunlaran at oportunidad sa komunidad.

Over 7K TUPAD Beneficiaries To Boost Anti-Dengue Drive In Iloilo City

Nagkaisa ang mga benepisyaryo ng TUPAD! 7,345 na residente mula sa Iloilo City ang handang labanan ang dengue sa kanilang mga komunidad.

Olongapo

PBBM Creates Task Force For Bataan Oil Spill

Pangulong Ferdinand R. Marcos Jr., nagtayo ng task force para sa oil spill sa Limay, Bataan.

DHSUD Eyes Housing For SBMA Employees, Freeport Workers

Department of Human Settlements and Urban Development at Subic Bay Metropolitan Authority ay nagplano ng isang housing project para sa mga empleyado ng SBMA at mga manggagawa ng Subic Bay Freeport!

Top Cyclists To Join Zambales’ Mango Festival Cycling Race In May

Mga kilalang siklista, handa nang lumahok sa Lumba Tamo Zambales 2024 ngayong Mayo.

BFAR’s Livelihood Drive To Help West Philippine Sea Fishers, Boost Blue Economy

Ang Bureau of Fisheries and Aquatic Resources ay naglunsad ng isang programa na layuning magbigay ng mas malawakang suporta sa mga mangingisda at paunlarin ang blue economy.