Saturday, November 23, 2024

Tagbanuas Now Living In Peace, Prosperity In Their Ancestral Domain

Tagbanuas Now Living In Peace, Prosperity In Their Ancestral Domain

Spotlight

How do you feel about this story?

Express Your Reaction
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry

After more than five decades of hardships, families belonging to the Tagbanua Indigenous Peoples (IPs) of the Calauit Island in Busuanga, Palawan province are now living in a progressive and peaceful environment.

This, as the Calauit tribal community on Sunday culminated the three-day 2nd anniversary celebration of winning jurisdiction over their island through a Supreme Court (SC) ruling that upheld the Court of Appeals (CA) decision to dismiss petition for certiorari filed by the Palawan provincial government in 2022.

The petitioner opposed the implementation of the Certificate of Ancestral Domain Title (CADT) approved by the National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) En Banc. The CADT empowered the Calauit Tagbanuas to reclaim the entire island.

Remedios Mondejar Tradio, 82, was among the IPs residing in Calauit Island, before their ancestral domain was taken from them by the Palawan local government. She and her six children were sent to a nearby island with all the others.

“Pero mula po noon ay hindi naman kami tumigil na ipaglaban ang aming karapatan. Yung ibang mga kasamahan ko ay bumabalik-balik sa Calauit kaya lang, lagi rin silang pinaaalis (But since then, we had never given up out fight for our rights. Some of us kept on coming back to Calauit but only to be sent away every time),” Remedios, then only 35 years old, said.

Roberto Solis Palma, currently a Board of Director member of the Calauit Island, echoed the Remedios’ narratives.

Palma, who works as a Finance Committee director, said they came back to the island in 1986, well-determined to reclaim their ancestral land, which was protected and fought for by their ancestors.

“Determindo talaga kami noon na hindi kami aalis kahit ipagtabuyan kami. Ipinaglaban ito ng aming mga ninuno sa mahabang panahon at hindi namin ito pababayaan na mawala sa amin (We are really determined then that we would not leave even if they push us away. Our ancestors fought for it for such a long time and we would not allow to lose it),” Palma said.

Now, Tradio and Palma said all of them are living harmoniously with one another in Calauit Island. They said they were blessed to have their new chieftain, Apong Dakulo Fidel Mondragon Sr. and chairman Roy D. Dabuit of the Municipal Federation of Tagbanua Calamian Busuanga.

“Sa ngayon, may mga pamilya na rin ang aking mga anak at maayos at masaya silang lahat. May kanya-kanya kaming tinataniman na lupa at meron kaming malawak na dagat sa paligid para pangisdaan. (Currently, my children already have their own families, and they are all good and happy. Each of us has a piece of land to plant on and we have a wide ocean around us to fish,” Tradio said.

“At alam ng lahat na hindi namin makakamit ang tagumpay kung hindi kami tinulungan ni Atty. Eugenio Insigne. Dininig nya ang aming hinaing at kahilingan at hindi nya kami pinabayaan hanggang sa ngayon (And everyone knows that we could never have this victory without the help of Atty. Eugenio Insigne. He listened to grief and appeal and he did not leave us until now),” she continued.

Insigne, NCIP chairperson from 2008 to 2010, have guided the Tagbanuas in their legal pursuit to regain their ancestral domain.

Until now, he serves as a consultant and legal counsel not only to the Tagbanuas Indigenous Peoples, but also to other ethnic groups around the country.

“Dalawang taon na ang nakaraan at ngayon lang tayo nagkaroon ng pagkakataon para gunitain at ipagdiwang ang inyong tagumpay. At nagagalak ako na makibahagi sa inyong kasiyahan (Two years have passed and it’s only now that we had a chance to commemorate and celebrate your victory. And I’m happy to become a part of this gathering),” Insigne said during the kickoff event of the commemoration of the SC decision on Sept. 13. (PNA)

Express Your Reaction
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry

More Stories from Batangas

Latest Stories

Spotlight

Angeles

DSWD Taps Pampanga Hub To Produce 10K Food Packs Daily For ‘Marce’ Ops

Ang DSWD ay tumutugon sa mga naapektuhang komunidad matapos ang Bagyong Marce sa pamamagitan ng 10,000 food packs sa Pampanga.

Agri Machinery From DA-BFAR Seen To Boost Food Security In Bulacan

Sa suporta ng DA-BFAR, ang sektor ng agrikultura at pangingisda sa Bulacan ay magiging mas matatag at mas malakas.

Angeles City Named Asia’s Best Emerging Culinary Destination

Ipinagmamalaki ng Angeles City ang pagkilala bilang Asia's Best Emerging Culinary Destination sa World Culinary Awards.

DA Grants PHP135 Million Worth Of Post-Harvest Facilities In Nueva Ecija

Sinimulan ng DA ang pamamahagi ng PHP135 milyon na halaga ng post-harvest facilities sa Nueva Ecija upang mas mapalakas ang mga lokal na magsasaka.

Bacolod

Organic Produce, ‘Slow Food’ Draw Huge Sales In Negros Farmers’ Fest

Tuklasin ang sustainable living sa Negros Farmers' Fest! 101 exhibitors ang nagdiriwang ng organikong produkto at slow food hanggang Nobyembre 23.

More Lower Priced Rice Sold In Negros Occidental

Nagagalak ang mga residente ng Kabankalan City! Abot-kayang bigas ay available na sa tulong ng gobyerno.

Negros Occidental Farmers, LGUs Get Rice Machinery To Improve Productivity

Magiging mas matagumpay ang mga magsasaka sa Negros Occidental gamit ang bagong makinarya para sa bigas.

DAR To Distribute Land Titles To Thousands Of Negros Oriental Farmers

Ang karapatan sa lupa para sa mga magsasaka sa Negros Oriental ay magiging realidad dahil sa DAR.

BAGUIO

DSWD-2 Gives PHP90.1 Million Aid To 190K Calamity Victims In Cagayan Valley

Nakikinabang ang Cagayan Valley sa PHP90.1M na ayuda para sa 190,000 naapektuhan ng mga kalamidad.

4K Cagayan Residents Flee Home Due To Typhoons

Ang mga paglikas ay nagpatuloy sa Cagayan, na may higit 4,400 na pamilya na inilikas dahil sa mga panlabas na kondisyon ng panahon.

DSWD Brings More Relief Supplies To Apayao

Higit 7,000 relief supplies ang dumating sa Apayao mula sa DSWD upang tulungan ang mga naapektuhan.

Relief Items Worth PHP94.6 Million Now Available In Cordillera

Handa nang ipamahagi ang PHP 94.6 milyong halaga ng tulong sa Cordillera.

Batangas

Türkiye Marks 75 Years With Philippines; Keen For Environment Tie-Up

Nagtatanim ng mga buto para sa bukas, pinagdiriwang ng Türkiye at Pilipinas ang 75 taon ng diplomatikong relasyon sa myrtle seedlings.

PBBM Brings Over PHP42 Million Aid To Typhoon-Stricken Caviteños

Nangako si Presidente Marcos Jr. ng higit PHP42 milyong tulong para sa mga magsasaka at mangingisda sa Cavite.

Batangas LGUs Seek National Government Help In Cleaning Up Pansipit River

Upang labanan ang panganib ng pagbaha, humihiling ng suporta ang mga LGU ng Batangas para sa paglilinis ng Pansipit River.

President Marcos Tasks Government Agencies: Beef Up Disaster Preparedness, Response

Ipinag-utos ni Pangulong Marcos sa mga ahensya na palakasin ang kanilang pagiging handa sa sakuna sa harap ng mga hamon.

Cagayan de Oro

OVP Grants Livelihood Aid To Surigao Del Sur Farmers’ Cooperative

Sa kanilang 89th anniversary, nagbibigay ang OVP ng mahalagang suporta sa mga magsasaka ng Surigao del Sur sa pamamagitan ng livelihood initiative.

Special Area For Agri Development Expansion To Support More Caraga Farmers

Mga magsasaka sa Caraga, nandito na ang tulong! Abot ng Special Area for Agricultural Development ang mas maraming lugar hanggang 2028.

BARMM Extends Health Services To Bangsamoro Residents Outside Region

Pinalawak ng BARMM ang mga serbisyo sa kalusugan sa mga residente sa labas ng kanilang rehiyon.

Camiguin Island Hailed As Model Of Disaster Preparedness

Itinampok dahil sa natatanging kahandaan sa sakuna, ang Camiguin Island ay inspirasyon sa lahat ng komunidad.

CEBU

Bohol 8th Grader Wins Search For Exemplary 4Ps Kids In Central Visayas

Bumida ang Bohol habang nagwagi ang isang 8th grader sa Paghahanap ng mga Natatanging 4Ps Kids.

Eastern Visayas Promotes Destinations At North Luzon Expo

Sumama sa amin sa North Luzon Travel Expo habang itinatampok ang mga nakakamanghang destinasyon ng Eastern Visayas.

Northern Samar Turns Capitol Grounds Into Christmas Attraction

Ang Northern Samar ay ginawang mahiwagang destinasyon ng Pasko na dapat bisitahin ng lahat!

Cebu, Bohol Ink Pact For Stronger Regional Economy

Pinagtitibay ng Cebu at Bohol ang kanilang alyansa sa ekonomiya sa pamamagitan ng bagong kasunduan.

DAVAO

Mindanao Railway Project To Proceed, MinDA Assures

Tiniyak ng MinDA: ang Mindanao Railway Project ay tuloy na tuloy nang walang takot sa pagkansela.

Carbon Credits Seen To Uplift IP Communities In Davao Region

Ang mga katutubong tao sa Davao ay maaaring makakita ng pinabuting kabuhayan sa pamamagitan ng carbon credits na nakatali sa mga serbisyo ng ekosistema.

Construction Begins On PHP45 Million Farm-To-Market Road In Kidapawan City

Isang PHP45 milyong pamumuhunan sa imprastruktura ang nagsimula sa bagong farm-to-market road sa Barangay Sibawan, na tumutulong sa mga lokal na magsasaka.

Davao Holds 1st Muslim Youth Congress To Empower Future Leaders

Nagkaisa ang mga kabataang Muslim sa kauna-unahang Youth Congress ng Davao upang hubugin ang hinaharap.

DAGUPAN

School Garden Nourishes Young Learners In Laoag

Ang paglinang ng pagmamahal sa kalikasan at malusog na gawi, ang hardin ng paaralan sa Laoag ay tunay na nakaka-inspire.

Pole Vaulting Facility Soon In Laoag To Train Young Athletes

Maliwanag ang hinaharap ng pole vaulting sa Laoag sa pamamagitan ng bagong training facility ni EJ Obiena.

PBBM Vows Continuous Government Support For Marce-Hit Communities

Pangungunahan ni Pangulong Marcos ang pagbibigay ng PHP80 milyong suporta para sa mga lugar na tinamaan ng Bagyong Marce.

Pangasinan Eyes 2M Beneficiaries For Medical Consultation Program

Pangasinan, nakatuon sa 2M benepisyaryo ng Guiconsulta program para sa mahahalagang medikal na konsultasyon.

ILOILO

Iloilo Cites BSPO Role In Delivery Of Health Services, Accurate Data

Ang papel ng mga barangay service point officer sa serbisyo sa kalusugan at katumpakan ng datos ay ipinagdiwang sa 2024 kongreso ng Iloilo.

Urban Group Exec Presses For ‘Right Planning’ Amid Climate Change

Ang tamang pagpaplano ay susi sa pagharap sa climate change, ayon kay Vijay Jagannathan ng CityNet.

Farm Machinery To Boost Rice Production In Antique

Isang suporta para sa mga magsasaka! Ang produksyon ng bigas sa Antique ay pinatibay sa bagong kagamitan mula sa DA.

‘Sa Pinas, Ikaw Ang Ma’am At Sir’ Program Benefits Ilonggo OFWs

Ang programang "Sa Pinas, Ikaw Ang Ma’am At Sir" ay nag-aangat sa 33 Ilonggo OFWs, tinutulungan silang maging lisensyadong guro sa mga pampublikong paaralan.

NAGA

Iloilo Cites BSPO Role In Delivery Of Health Services, Accurate Data

Ang papel ng mga barangay service point officer sa serbisyo sa kalusugan at katumpakan ng datos ay ipinagdiwang sa 2024 kongreso ng Iloilo.

Urban Group Exec Presses For ‘Right Planning’ Amid Climate Change

Ang tamang pagpaplano ay susi sa pagharap sa climate change, ayon kay Vijay Jagannathan ng CityNet.

Farm Machinery To Boost Rice Production In Antique

Isang suporta para sa mga magsasaka! Ang produksyon ng bigas sa Antique ay pinatibay sa bagong kagamitan mula sa DA.

‘Sa Pinas, Ikaw Ang Ma’am At Sir’ Program Benefits Ilonggo OFWs

Ang programang "Sa Pinas, Ikaw Ang Ma’am At Sir" ay nag-aangat sa 33 Ilonggo OFWs, tinutulungan silang maging lisensyadong guro sa mga pampublikong paaralan.

Olongapo

Philippines, South Korea To Start Feasibility Study On Bataan Nuke Plant Next Year

Nakipagtulungan ang Pilipinas sa South Korea upang suriin ang potensyal ng Bataan Nuclear Power Plant simula sa Enero 2025.

DENR Hastens Processing, Issuance Of Public Land Patents

Ang DENR ay nakatuon sa mas mabilis na pagproseso ng mga land patent ngayong Setyembre para sa mga karapat-dapat.

PBBM Creates Task Force For Bataan Oil Spill

Pangulong Ferdinand R. Marcos Jr., nagtayo ng task force para sa oil spill sa Limay, Bataan.

DHSUD Eyes Housing For SBMA Employees, Freeport Workers

Department of Human Settlements and Urban Development at Subic Bay Metropolitan Authority ay nagplano ng isang housing project para sa mga empleyado ng SBMA at mga manggagawa ng Subic Bay Freeport!